‘De grootschalige tekorten zullen nog minstens een jaar aanhouden’

Dat de transport- en grondstoffenprijzen hoog zijn op het moment mag geen nieuws meer heten. Solar365 schreef al over de gestegen vrachttarieven en hoe de transport- en grondstoffenprijzen op grote hoogte stabiliseerden. Daarin ziet Gerard Scheper, CEO van European Solar, ook deze maand geen verandering komen. “Sterker nog, we zien nu dat dit nog minstens een jaar gaat duren.”

Vorige maand liet Scheper weten dat de verwachting vanuit de markt was dat het prijspeil weliswaar niet naar het oude niveau zou terugkeren, maar wel dat de prijzen en de gemiddelde leveringsvertraging van een tot twee weken zouden normaliseren.

“Onze verwachting is ergens april, mei 2022”, zo zei hij tegen Solar365. “Iets meer dan een half jaar dus, dat moeten we nu bijstellen naar minimaal nog een jaar aanhoudende hoge prijzen door de grote tekorten aan grondstoffen, materialen en containers. Dat is wel echt een openbaring.”

Hoewel de wereldeconomie langzaam lijkt te herstellen en de coronahinder voor de solarsector voorbij lijkt, zullen de tekorten ook door de Chinese dominantie aanhouden. “De tekorten zijn er niet alleen door de congestie van containers, we lijken ook richting de grens van de exportgroei te gaan. China heeft zelf veel grondstoffen en materialen nodig en houdt de prijzen kunstmatig hoog voor de verkoop van de rest.”

Geldklopperij
“In het eerste halfjaar heeft China 13 GW zonnestroomvermogen geïnstalleerd en de rest van de wereld 44 GW”, vertelt Scheper. “Als het tweede halfjaar net zo gaat als het eerste halfjaar, dan zal de gebruikelijke prijsdaling door overproductie uitblijven, omdat de maximale jaarlijkse productiecapaciteit van polysilicium PV 120 gigawatt is.”

In eerdere jaren schatte de Chinese overheid de productie van zonnestroomvermogen standaard te hoog in, waarna de prijzen het tweede halfjaar daalden omdat het aanbod hoger dan de vraag was. “Er werd altijd met een 2.000 dollar inflatiefee gewerkt, maar die zit nu allang in de prijs verwerkt, in plaats van dat die aan het eind van het jaar bij de prijzen kon worden opgeteld.” Tegelijk is het effect nu wel minder, doordat het nu op een totaalbedrag van 13.500 dollar per container komt.

“Dat is van Shanghai naar Rotterdam, andersom is de prijs gemiddeld 1.600 dollar. Dat is verschil van factor negen. Er gebeuren een hoop rare dingen. Containers worden direct na aankomst en nog leeg teruggestuurd – omdat de reis naar Rotterdam dus veel lucratiever is, salarissen zijn enorm verhoogd en er worden omzetten gedraaid die met 1.000 procent zijn gestegen. Dat gebeurt grotendeels kunstmatig, dit begint echt op geldklopperij te lijken.”

Chinese marktbeheersing
Hoewel vraag en aanbod wel weer richting het ‘oude normaal’ gaan, blijft de structurele onbalans op de markt bestaan. “De Chinese overheid zet de PV-projecten vroeg in de markt en kondigt dat ook ruim van tevoren aan. Fabrikanten hebben die tenders nu aangenomen en beginnen daarom alvast grondstoffen en materialen te bestellen, zodat ze hiervan verzekert zijn wanneer ze met de bouw willen beginnen”, aldus Scheper.

De Chinese productiecapaciteit is echter nog niet helemaal op peil, omdat veel fabrikanten de coronaperiode hebben gebruikt om hun productieproces om te bouwen naar een focus om grotere panelen. “Daarvoor hebben ze hele gekoppelde fabriekslijnen gesloten toen de vraag kleiner was. Nu start alles weer op, maar niet al deze lijnen zijn alweer volledig in bedrijf.”

Desondanks kan hij nu al de verwachting uitspreken dat de Chinese productie even hoog zal blijven. “Alle grondstoffen en materialen zijn immers al besteld, dus die productie die komt er vroeg of laat. Maar voor de Europese productie worden de prijzen voor grondstoffen, materialen en containers die ‘overblijven’ kunstmatig hoog gehouden, zodat er in China meer aan verdient kan worden.”

Korte en lange termijn oplossingen
Al deze ontwikkelingen komen samen in een duidelijke trend: Europa begint de gevolgen van de Chinese afhankelijk voor de energietransitie steeds duidelijker te merken. “Het zou verstandig zijn om – nu het blijkt dat de tekorten nog een jaar aanhouden – te gaan kijken naar structurele veranderingen in de zonne-energieketen om met een meer permanente oplossing te komen.”

Binnen de Europese Unie beginnen de roep om een eigen, afdoende productiecapaciteit toe te nemen en de eerste aanzet is hier onlangs voor gelanceerd met het European Solar Initiative. Wim Sinke, professor photovoltaic energy conversion aan de Universiteit van Amsterdam en werkzaam bij TNO, stelde echter tegenover Solar365 dat de Europese technologische positie hiervoor nog ‘onvoldoende gekoppeld is aan de maakindustrie’.

Behalve een eigen Europese productie komen er ook al korte termijn oplossingen uit de markt. Zo besloot IKEA eigen schepen en containers te charteren, zo meldt Nieuwsblad Transport. Vakmedium Splash meldde daarnaast dat sommige partijen overwegen om ook bulkschepen (bedoeld voor zand, graan, etc.) in te gaan zetten voor containervervoer. Scheper oppert ten slotte nog dat zonnecellen ook met het vliegtuig naar Europa vervoert kunnen worden.

Risico op afgestelde projecten
Deze oplossingen, zowel voor de korte als voor de lange termijn, zijn nodig om de snelheid in de Europese én de Nederlandse energietransitie te houden. “Ontwikkelaars hebben hun projecten vorig jaar op een verwachte kostprijs van 18 tot 19 eurocent per wattpiek ingezet, dat is nu 25 tot 27 eurocent. Krijg je je projecten dan nog wel rendabel? Dat is toch wel een donkere wolk die boven de markt hangt.”

Scheper vreest daarom dat als er niet snel wat verandert, de transitie daadwerkelijk vertraging oploopt. “Ondernemen is opportunistisch. De SDE++ is gebaseerd op gemiddelde prijzen van 20 tot 21 eurocent en dan wist je eigenlijk altijd wel dat je rendement zou gaan halen.

“Met deze tekorten, prijzen en een oplopend chipstekort zorgen ervoor dat projecten nu niet alleen uitgesteld, maar ook afgesteld worden. Prijsdalingen kunnen ze natuurlijk wel hebben, maar stijgingen niet, ze zijn er toch ingestapt omdat ze geld willen verdienen.”